نشانه‌ های خرابی هارد لپ‌ تاپ که نباید نادیده بگیرید

هارد دیسک لپ تاپ شما یکی از حیاتی‌ ترین و در عین حال آسیب‌ پذیر ترین قطعات سخت‌ افزاری سیستم شما است. تمام عکس‌ های خانوادگی، اسناد کاری، پروژه‌ های دانشگاهی و سیستم عامل شما روی این قطعه ذخیره شده‌ اند. متأسفانه، هارد دیسک‌ ها قطعاتی ابدی نیستند و دیر یا زود دچار فرسودگی می‌ شوند. شناخت به موقع خرابی هارد لپ‌ تاپ می‌ تواند تفاوت بین یک تعویض ساده قطعه و یک فاجعه از دست رفتن تمام اطلاعات باشد. در سایت بانه لپ تاپ، ما همواره به کاربران توصیه می‌ کنیم که نسبت به رفتار های عجیب سیستم خود هوشیار باشند. بسیاری از کاربران زمانی متوجه مشکل می‌ شوند که دیگر کار از کار گذشته است و بازیابی اطلاعات هارد بسیار دشوار و پر هزینه شده است. در این مقاله جامع، تمامی علائم و نشانه‌ هایی که هارد دیسک شما پیش از مرگ کامل از خود بروز می‌ دهد را بررسی می‌ کنیم تا بتوانید سلامت هارد لپ‌ تاپ خود را تضمین کنید.

کاهش سرعت و کند شدن سیستم به صورت غیر معمول

یکی از اولین و رایج‌ ترین نشانه‌ هایی که کاربران با آن مواجه می‌ شوند، کند شدن سیستم است. البته دلایل زیادی برای کندی لپ تاپ وجود دارد، از ویروس‌ ها گرفته تا پر شدن حافظه رم، اما اگر متوجه شدید که سیستم شما که قبلاً سریع بوت می‌ شد، اکنون زمان زیادی را صرف بالا آمدن ویندوز می‌ کند، باید به سلامت هارد لپ‌ تاپ شک کنید. این کندی معمولاً به صورت تدریجی اتفاق می‌ افتد و روز به روز بدتر می‌ شود. زمانی که هارد دیسک در خواندن و نوشتن اطلاعات دچار مشکل فیزیکی یا منطقی می‌ شود، سیستم عامل مجبور است زمان بیشتری را صرف تلاش برای دسترسی به داده‌ ها کند و این امر باعث کند شدن سیستم به طرز محسوسی می‌ شود.

علاوه بر زمان بوت طولانی، ممکن است هنگام باز کردن پوشه‌ ها یا ذخیره کردن فایل‌ های ساده نیز با تأخیر های آزار دهنده روبرو شوید. اگر چراغ ال‌ ای‌ دی مربوط به فعالیت هارد دیسک روی لپ تاپ شما دائماً روشن است یا چشمک می‌ زند، حتی زمانی که شما کار سنگینی انجام نمی‌ دهید، این یک نشانه جدی از خرابی هارد لپ‌ تاپ است. در این شرایط، هارد دیسک در تلاش است تا سکتور های آسیب‌ دیده را بخواند اما موفق نمی‌ شود. اگر این علامت را نادیده بگیرید، ممکن است به زودی با یک سیستم کاملاً غیر فعال روبرو شوید که نیاز به تعمیر هارد دیسک دارد.

بسیاری از کاربران بانه لپ تاپ گزارش داده‌ اند که قبل از خرابی کامل، سیستم آن‌ ها دچار فریز شدن‌ های مکرر می‌ شد. اگر نشانگر ماوس شما برای چند ثانیه قفل می‌ شود و سپس دوباره حرکت می‌ کند، یا اگر برنامه‌ ها بدون دلیل مشخصی پاسخ نمی‌ دهند (Not Responding)، این‌ ها همه زیر مجموعه کند شدن سیستم ناشی از مشکلات هارد هستند. در این مرحله، تهیه نسخه پشتیبان از اطلاعات باید اولویت اول شما باشد، زیرا احتمال نیاز به بازیابی اطلاعات هارد در آینده نزدیک بسیار بالا است.

شنیدن صدای غیر عادی هارد دیسک

برای هارد دیسک‌ های مکانیکی قدیمی (HDD)، شنیدن صدا های عجیب یکی از قطعی‌ ترین نشانه‌ های پایان عمر قطعه است. هارد دیسک‌ های مکانیکی دارای صفحات چرخان و هد خواندن/نوشتن هستند که با فاصله بسیار کمی روی دیسک حرکت می‌ کنند. صدای غیر عادی هارد مانند کلیک کردن، تق‌ تق کردن، ساییده شدن یا سوت کشیدن نشان‌ دهنده این است که قطعات مکانیکی داخلی دچار مشکل شده‌ اند. صدای کلیک کردن که در اصطلاح فنی به آن “کلیک مرگ” می‌ گویند، زمانی رخ می‌ دهد که هد هارد دیسک تلاش می‌ کند داده‌ ها را پیدا کند اما موفق نمی‌ شود و به جایگاه اولیه خود بر می‌ گردد و دوباره تلاش می‌ کند.

اگر صدای غیر عادی هارد را شنیدید، باید فوراً لپ تاپ را خاموش کنید. ادامه کار با لپ تاپی که هارد آن صدا می‌ دهد، می‌ تواند باعث خراشیدگی سطح دیسک توسط هد شود. این خراشیدگی باعث از بین رفتن دائمی اطلاعات می‌ شود و حتی حرفه‌ ای‌ ترین مراکز بازیابی اطلاعات هارد نیز ممکن است نتوانند کمکی به شما بکنند. تفاوت اصلی هارد های مکانیکی با هارد SSD لپ‌ تاپ در همین قطعات متحرک است. هارد های SSD بی‌ صدا هستند و خرابی آن‌ ها علائم صوتی ندارد، اما برای هارد های معمولی، صدا بهترین هشدار دهنده است.

گاهی اوقات صدای غیر عادی هارد ممکن است ناشی از ضربه خوردن لپ تاپ یا نوسانات برق باشد که به موتور هارد آسیب رسانده است. در هر صورت، شنیدن هر صدایی که قبلاً وجود نداشته است، به معنی خطر جدی برای سلامت هارد لپ‌ تاپ است. در این شرایط، هیچ نرم‌ افزاری قادر به رفع مشکل سخت‌ افزاری نیست و تنها راه حل منطقی، کپی کردن سریع اطلاعات حیاتی و تعویض هارد است. تلاش برای تعمیر هارد دیسک که صدای تق‌ تق می‌ دهد معمولاً بی‌ فایده است و صرفاً تعویض قطعه راهگشا خواهد بود.

ناپدید شدن فایل‌ ها و مشکلات باز کردن پوشه‌ ها

آیا تا به حال پیش آمده است که فایلی را ذخیره کنید و روز بعد نتوانید آن را پیدا کنید؟ یا فایلی که همیشه باز می‌ شد، ناگهان پیغام خطا بدهد که فایل خراب است؟ ناپدید شدن فایل‌ ها و خراب شدن داده‌ ها یکی از نشانه‌ های خاموش خرابی هارد لپ‌ تاپ است. این اتفاق زمانی رخ می‌ دهد که سیستم عامل سعی می‌ کند اطلاعات را روی بخش‌ هایی از هارد بنویسد که آسیب دیده‌ اند، اما در نوشتن یا خواندن مجدد آن‌ ها ناکام می‌ ماند. این مشکل می‌ تواند قبل از اینکه کند شدن سیستم یا سر و صدا شروع شود، اتفاق بیفتد.

گاهی اوقات نام فایل‌ ها به کاراکتر های عجیب و غریب تغییر می‌ کند یا پوشه‌ هایی ایجاد می‌ شوند که باز نمی‌ شوند. این‌ ها نشانه‌ های فساد در فایل سیستم (File System) هستند که اغلب ریشه در مشکلات سخت‌ افزاری هارد دارد. اگر متوجه شدید که عکس‌ های شما نصفه باز می‌ شوند یا اسناد متنی شما پر از کد های نامفهوم شده‌ اند، باید بدانید که سلامت هارد لپ‌ تاپ شما در خطر است. در این مرحله هنوز شانس بالایی برای نجات بقیه اطلاعات وجود دارد، اما باید سریع عمل کنید تا نیازی به هزینه‌ های سنگین بازیابی اطلاعات هارد پیدا نکنید.

بسیاری از کاربران تصور می‌ کنند که این مشکلات ناشی از ویروس است. اگرچه ویروس‌ ها هم می‌ توانند باعث خرابی فایل شوند، اما اگر آنتی‌ ویروس شما چیزی پیدا نکرد، احتمالاً مشکل سخت‌ افزاری است. در لپ تاپ‌ های موجود در بانه لپ تاپ، ما همیشه توصیه می‌ کنیم که اگر قصد خرید لپ تاپ استوک دارید، حتماً هارد آن را از نظر وجود بد سکتور بررسی کنید. وجود بد سکتور های زیاد باعث می‌ شود فایل‌ ها به مرور زمان ناپدید یا خراب شوند. ارتقاء به هارد SSD لپ‌ تاپ می‌ تواند از بروز این نوع مشکلات که بیشتر در هارد های قدیمی رایج است، جلوگیری کند.

ظهور صفحه آبی مرگ و ریستارت‌ های ناگهانی

صفحه آبی مرگ (BSOD) در ویندوز کابوس هر کاربر کامپیوتر است. اگرچه این صفحه می‌ تواند دلایل نرم‌ افزاری و درایوری داشته باشد، اما یکی از دلایل اصلی آن خرابی هارد لپ‌ تاپ است. وقتی ویندوز در حال اجرا است، دائماً نیاز به خواندن و نوشتن فایل‌ های سیستمی روی هارد دارد. اگر هارد دیسک نتواند این فایل‌ ها را به درستی در اختیار سیستم عامل قرار دهد، ویندوز برای جلوگیری از آسیب بیشتر به سیستم، متوقف می‌ شود و صفحه آبی را نمایش می‌ دهد. این مشکل معمولاً با ریستارت شدن‌ های ناگهانی و بدون هشدار قبلی همراه است.

اگر هنگام کپی کردن فایل‌ های حجیم یا نصب برنامه جدید با صفحه آبی مواجه می‌ شوید، این احتمال وجود دارد که هارد دیسک در بخش‌ های خاصی دچار خرابی شده باشد. کد های خطایی که در صفحه آبی نمایش داده می‌ شوند (مانند KERNEL_DATA_INPAGE_ERROR) می‌ توانند راهنمای خوبی برای تشخیص مشکل باشند. اگر این خطا ها مکرر شوند، نشان‌ دهنده این است که سلامت هارد لپ‌ تاپ به شدت افت کرده است و هارد در حال فروپاشی است. در این حالت تعمیر هارد دیسک نرم‌ افزاری (مانند دستور chkdsk) ممکن است به طور موقت مشکل را حل کند، اما درمان قطعی نیست.

تکرار مداوم کرش‌ ها و ریستارت‌ ها نه تنها آزار دهنده است، بلکه ریسک از دست رفتن اطلاعاتی که در حال کار روی آن‌ ها هستید را افزایش می‌ دهد. تصور کنید در حال نوشتن پایان‌ نامه هستید و ناگهان لپ تاپ ریستارت می‌ شود. این اتفاقات اغلب پیش‌ درآمدی برای خرابی کامل هارد هستند. اگر از هارد SSD لپ‌ تاپ استفاده می‌ کنید و با این مشکل روبرو شدید، باید بدانید که SSD ها نیز ممکن است دچار خرابی کنترلر شوند که منجر به همین علائم می‌ شود. بنابراین هیچ نوع هاردی کاملاً مصون نیست.

افزایش بد سکتور ها و خطاهای SMART

بد سکتور ها بخش‌ هایی از دیسک هستند که قابلیت ذخیره‌ سازی اطلاعات را از دست داده‌ اند. وجود تعداد کمی بد سکتور در طول عمر هارد طبیعی است و سیستم عامل معمولاً آن‌ ها را علامت‌ گذاری کرده و نادیده می‌ گیرد. اما اگر تعداد این بد سکتور ها به سرعت افزایش یابد، نشانه قطعی خرابی هارد لپ‌ تاپ است. سیستم‌ های مدرن دارای تکنولوژی به نام S.M.A.R.T. (تکنولوژی پایش خودکار، تحلیل و گزارش‌ دهی) هستند که وضعیت سلامت هارد لپ‌ تاپ را دائماً بررسی می‌ کند. اگر هارد دیسک شما پیغامی مبنی بر خطای SMART داد، یعنی خود هارد دیسک دارد به شما می‌ گوید که در حال مرگ است.

شما می‌ توانید با استفاده از نرم‌ افزار های جانبی وضعیت SMART هارد خود را چک کنید. اگر پارامتر هایی مانند “Reallocated Sector Count” عدد بالایی را نشان دهند، یعنی هارد دیسک بخش زیادی از ظرفیت ذخیره خود را برای جایگزینی سکتور های خراب مصرف کرده است. نادیده گرفتن هشدار های SMART بزرگترین اشتباهی است که یک کاربر می‌ تواند انجام دهد. این هشدار ها معمولاً قبل از بروز علائم فیزیکی مثل صدای غیر عادی هارد ظاهر می‌ شوند و به شما فرصت طلایی برای نجات داده‌ ها می‌ دهند. در این شرایط تعمیر هارد دیسک عملاً غیر ممکن است و تنها راه حل تعویض است.

در سایت بانه لپ تاپ، ما همیشه به مشتریان پیشنهاد می‌ کنیم که هارد های قدیمی که دارای بد سکتور هستند را با هارد SSD لپ‌ تاپ جایگزین کنند. SSD ها به دلیل نداشتن قطعات متحرک، دچار بد سکتور های فیزیکی ناشی از ضربه نمی‌ شوند (اگرچه سلول‌ های حافظه آن‌ ها عمر مفیدی دارند). توجه به گزارش‌ های SMART می‌ تواند شما را از فرآیند پر استرس و گران قیمت بازیابی اطلاعات هارد نجات دهد. همیشه به این هشدار های فنی توجه کنید و آن‌ ها را جدی بگیرید.

خطای “Boot Device Not Found”

شاید ترسناک‌ ترین پیامی که می‌ توانید هنگام روشن کردن لپ تاپ ببینید، پیامی شبیه به “Boot Device Not Found” یا “No Bootable Device” باشد. این پیام به این معنی است که لپ تاپ شما اصلاً هارد دیسک را شناسایی نمی‌ کند یا نمی‌ تواند فایل‌ های بوت ویندوز را پیدا کند. این حالت معمولاً مرحله نهایی خرابی هارد لپ‌ تاپ است. گاهی اوقات این مشکل با چند بار ریستارت کردن به طور موقت حل می‌ شود، اما این یک زنگ خطر بسیار بزرگ است. یعنی هارد دیسک شما گاهی کار می‌ کند و گاهی از کار می‌ افتد.

زمانی که بایوس (BIOS) سیستم نتواند هارد را ببیند، یعنی ارتباط الکترونیکی یا مکانیکی قطع شده است. ممکن است برد الکترونیکی هارد سوخته باشد یا موتور آن جام کرده باشد. در این مرحله کند شدن سیستم دیگر مطرح نیست، چون اصلا سیستمی بالا نمی‌ آید. اگر خوش‌ شانس باشید، ممکن است مشکل فقط از کابل اتصال هارد باشد، اما در اکثر موارد، خود درایو از بین رفته است. برای کاربرانی که با این صحنه مواجه می‌ شوند، بازیابی اطلاعات هارد بسیار پیچیده می‌ شود و نیاز به تجهیزات تخصصی لابراتواری دارد که هزینه بالایی دارد.

اگر گاهی این خطا را می‌ بینید و گاهی سیستم بالا می‌ آید، فوراً و بدون اتلاف وقت از تمام اطلاعات خود بکاپ بگیرید. هر لحظه ممکن است آخرین باری باشد که لپ تاپ شما روشن می‌ شود. تعویض کابل ساتا یا تمیز کردن پورت‌ ها شاید به عنوان یک راهکار موقت برای تعمیر هارد دیسک عمل کند، اما قابل اعتماد نیست. بهترین کار خرید یک هارد SSD لپ‌ تاپ جدید از فروشگاه‌ های معتبر مانند بانه لپ تاپ و نصب ویندوز جدید روی آن است تا خیالتان از بابت پایداری سیستم راحت شود.

تفاوت علائم خرابی در HDD و SSD

بسیاری از کاربران امروزی از هارد SSD لپ‌ تاپ استفاده می‌ کنند که سرعت بسیار بالاتری نسبت به هارد های قدیمی (HDD) دارد. اما باید بدانید که نشانه‌ های خرابی در این دو نوع حافظه متفاوت است. هارد های مکانیکی (HDD) معمولاً قبل از خرابی کامل، علائمی مثل صدای غیر عادی هارد و کندی تدریجی را نشان می‌ دهند. یعنی به شما مهلت می‌ دهند تا متوجه مشکل شوید. اما داستان در مورد SSD ها متفاوت است. SSD ها معمولاً بدون هیچ هشدار قبلی و به صورت ناگهانی از کار می‌ افتند.

در SSD ها خبری از قطعات متحرک نیست، بنابراین صدایی نخواهید شنید. اما نشانه‌ هایی مثل خطاهای نوشتاری، ناتوانی در ذخیره فایل‌ ها و یا پیامی مبنی بر اینکه دیسک “Read Only” (فقط خواندنی) شده است، نشانه‌ های پایان عمر هارد SSD لپ‌ تاپ هستند. وقتی چیپ‌ های حافظه SSD به پایان عمر نوشتن خود می‌ رسند، معمولاً قفل می‌ شوند تا اطلاعات موجود از بین نرود، اما دیگر نمی‌ توانید چیزی روی آن‌ ها بنویسید یا تغییر دهید. در این حالت سلامت هارد لپ‌ تاپ شما تمام شده است و باید تعویض گردد.

با توجه به این تفاوت، استراتژی پشتیبان‌ گیری برای دارندگان SSD حیاتی‌ تر است. در حالی که کند شدن سیستم در HDD ها هشدار می‌ دهد، در SSD ها ممکن است یک روز صبح بیدار شوید و ببینید لپ تاپ روشن نمی‌ شود. فرآیند بازیابی اطلاعات هارد در مدل‌ های SSD به دلیل ساختار پیچیده ذخیره‌ سازی و رمزنگاری‌ های داخلی، گاهی دشوارتر و پیچیده‌ تر از هارد های معمولی است. بنابراین، اگرچه SSD ها مقاوم‌ تر و سریع‌ تر هستند، اما نباید تصور کرد که هرگز خراب نمی‌ شوند.

اهمیت نگهداری و پیشگیری از خرابی

همیشه پیشگیری بهتر از درمان است، به خصوص وقتی صحبت از داده‌ های دیجیتال باشد. برای حفظ سلامت هارد لپ‌ تاپ، باید نکاتی را رعایت کنید. اولین و مهم‌ ترین دشمن هارد دیسک‌ های مکانیکی، ضربه و تکان‌ های شدید است. هرگز لپ تاپ روشن را جابجا نکنید یا ضربه‌ ای به آن وارد نکنید. برای هارد SSD لپ‌ تاپ، گرما و نوسانات برق دشمنان اصلی هستند. استفاده از کول پد و محافظ برق می‌ تواند عمر هارد شما را افزایش دهد.

همچنین پارتیشن‌ بندی صحیح و خالی نگه داشتن بخشی از فضای هارد به عملکرد بهتر آن کمک می‌ کند. پر بودن بیش از حد هارد باعث تکه‌ تکه شدن فایل‌ ها (Fragmentation) در هارد های مکانیکی می‌ شود که منجر به کند شدن سیستم و استهلاک بیشتر هد هارد می‌ گردد. انجام عملیات Defrag برای هارد های معمولی مفید است اما برای SSD ها مضر است و نباید انجام شود. با رعایت این نکات ساده می‌ توانید نیاز خود به تعمیر هارد دیسک را به تعویق بیندازید.

در نهایت، هیچ چیز جایگزین بکاپ نمی‌ شود. حتی اگر بهترین مدل هارد را از بانه لپ تاپ خریداری کنید، باز هم احتمال خرابی وجود دارد. استفاده از فضای ابری یا یک هارد اکسترنال برای کپی کردن اطلاعات مهم، شما را از استرس بازیابی اطلاعات هارد نجات می‌ دهد. به یاد داشته باشید که هزینه خرید یک هارد اکسترنال بسیار کمتر از هزینه ریکاوری اطلاعات در مراکز تخصصی است.

زمان مناسب برای تعویض و ارتقاء هارد

اگر هر یک از علائم ذکر شده در بالا را مشاهده کردید، زمان آن رسیده که به فکر تعویض هارد باشید. اصرار بر استفاده از هاردی که صدای غیر عادی هارد دارد یا باعث کند شدن سیستم می‌ شود، فقط ریسک را بالا می‌ برد. بسیاری از کاربران لپ تاپ‌ های قدیمی با تعویض هارد فرسوده خود با یک هارد SSD لپ‌ تاپ جدید، جان تازه‌ ای به سیستم خود می‌ بخشند. سرعت SSD ها تا ۱۰ برابر بیشتر از HDD ها است و مقاومت بیشتری در برابر ضربه دارند.

در سایت بانه لپ ، ما انواع هارد های اورجینال و با کیفیت را برای ارتقاء سیستم شما عرضه می‌ کنیم. اگر متوجه شدید سلامت هارد لپ‌ تاپ شما زیر ۵۰ درصد آمده است یا بد سکتور ها زیاد شده‌ اند، معطل نکنید. هزینه یک هارد جدید در مقایسه با ارزش اطلاعات شما ناچیز است. همچنین، قبل از اینکه هارد کاملاً از کار بیفتد، می‌ توانید با استفاده از نرم‌ افزار های کلونینگ، تمام ویندوز و برنامه‌ های خود را دقیقاً به هارد جدید منتقل کنید تا نیازی به نصب مجدد ویندوز نداشته باشید.

در صورتی که هارد شما کاملاً از کار افتاده است و اطلاعات مهمی روی آن دارید، هرگز خودتان اقدام به باز کردن فیزیکی هارد نکنید. باز کردن هارد در محیط غیر خلاء باعث نشستن گرد و غبار روی پلاتر ها شده و اطلاعات را غیر قابل بازگشت می‌ کند. برای بازیابی اطلاعات هارد سوخته حتماً باید به متخصصین این حوزه مراجعه کنید. اما اگر اطلاعات مهمی ندارید، خرید یک هارد نو و نصب مجدد سیستم عامل بهترین راه برای خلاص شدن از شر مشکلات و تعمیر هارد دیسک معیوب است.

نتیجه‌ گیری و جمع‌ بندی

تشخیص به موقع نشانه‌ های خرابی هارد لپ‌ تاپ مهارتی است که هر کاربر کامپیوتر باید داشته باشد. از کند شدن سیستم و هنگ کردن‌ های مداوم گرفته تا شنیدن صدای غیر عادی هارد و ناپدید شدن فایل‌ ها، همه این‌ ها زبان هارد دیسک برای بیان مشکل هستند. نادیده گرفتن این علائم نتیجه‌ ای جز پشیمانی و از دست دادن اطلاعات نخواهد داشت. حفظ سلامت هارد لپ‌ تاپ با مراقبت فیزیکی و نرم‌ افزاری امکان‌ پذیر است، اما همواره باید برای بدترین شرایط آماده بود.

اگر در حال حاضر با هر یک از این مشکلات دست و پنجه نرم می‌ کنید، پیشنهاد می‌ کنیم هرچه سریع‌ تر از اطلاعات خود نسخه پشتیبان تهیه کنید. اگر لپ تاپ شما قدیمی است، ارتقاء به هارد SSD لپ‌ تاپ می‌ تواند بهترین سرمایه‌ گذاری برای افزایش سرعت و امنیت داده‌ ها باشد. تیم فنی بانه لپ تاپ آماده است تا در زمینه خرید، ارتقاء و حتی مشاوره برای تعمیر هارد دیسک و بازیابی اطلاعات هارد به شما کمک کند. فراموش نکنید که هارد دیسک قابل جایگزینی است، اما خاطرات و اسناد شما ممکن است غیر قابل بازگشت باشند. پس هوشمندانه عمل کنید و نشانه‌ ها را جدی بگیرید.